Temel bilgisayar donanımları ne işe yarar?

Bu yazımda bilgisayarlarımızda temel olarak yer alan ve olmazsa olmaz donanımların ne işe yaradıklarını ele alacağım.

(Yukarıda: bir anakart görüntüsü)

Bilgisayarda yer alan temel donanımlar hangileridir?
Günümüzdeki bilgisayarlarda temel olarak bilgisayarın çalışır halde olabilmesi için olmazsa olmaz mutlaka ihtiyaç duyulan bazı donanımlar vardır. Bu donanımların ne işe yaradıklarını tek tek ele almadan önce bu donanımların neler olduğundan bahsetmek istiyorum. Bu donanımlar; anakart, işlemci, ram (bellek), sabit disk ve güç kaynağı ismiyle bildiğimiz power supply.

Anakart: Tüm dahili ve harici donanımların takıldığı ya da bağlandığı parçadır. Tüm parçalar arasında iletişimi sağlar ve bu parçalara gerekli elektrik gücünü paylaştırır. Anakartın desteklediği teknolojiler anakarta takılabilecek parçaları da belirler. Örneğin ddr3 teknolojisine sahip bir anakarta ddr4 teknolojisiyle üretilmiş bir ram (bellek) takamayız. Bir şekilde takmayı başarsak da sistem çalışmayacaktır. Özetle anakart; işlemci, ram gibi parçaları üzerine takarak, sabit disk gibi parçaları da kablo vasıtasıyla bağladığımız ve sistemi bir bütün haline getirmemizi sağlayan olmazsa olmaz bir parçadır.

İşlemci

Yukarıda fotoğrafı yer alan işlemci, teknik ismiyle central proccesing unit (cpu) yani merkezi işlem birimi olarak da bilir. İşlemci, bilgisayardaki tüm sayısal ve mantıksal işlemleri yapan ve sistem performansını en büyük ölçüde etkileyen parçadır. Bilgisayarlarımızı kullanırken ekranda görüntüler ve şekiller görüyor olmamızın aksine arka planda bilgisayarlarımız 0 ve 1 rakamlarından oluşan makine dilini işler. Şu an bu yazıyı bir bilgisayarda ya da telefon kullanarak okuyorsanız -evet telefonlarımızda da makine dili işlenmektedir- bu esnada bile arkada milyonlarca 0 ve 1 rakamlarından oluşan işlemler işlemciniz tarafından işlenmeye devam etmektedir. Hatta sadece fare imlecini bile hareket ettirmeniz bu parça tarafından işlenerek ekran kartınıza gönderilir ve oradan ekranınıza ulaşır. Özetle toparlamam gerekirse bilgisayarımızda çalışan tüm programların kodları mutlaka ve mutlaka işlemci tarafından işlenerek ekranınıza iletilir.

Ram Yani Geçici Bellek

Ram, tam adıyla Random Access Memory (ram) yani rastgele erişimli bellek. Bu parça bilgisayarlarımız için olmazsa olmaz bir parçadır. Teknik olarak işlemci ve sabit disk arasındaki dosya akışını sağlayan bir nevi bekleme salonudur. İşlemcilerimiz çok karmaşık işlemler yapabilecek kadar güçlü olmasına rağmen işlemci üzerindeki bellekler birkaç mb değerinden fazla olmuyor. O yüzden büyük geçici bellekler ile işlemcinin yükü azaltılabiliyor. Şöyle ki; bir program çalıştırmak istediğiniz zaman program dosyaları hızlıca sabit disk tarafından okunup ram’e gönderilir. Ardından ram çok hızlı bir şekilde dosyaları işlemciye göndermeye başlar. İşlemci işleyip sonuçlandırdığı verileri programın türüne göre ses kartı ve ekran kartına iletir ardından ortaya çıkan veri varsa ram’e geri göndererek sabit diske iletir. Ram hakkında ilk cümlelerimde de söylediğim gibi ram, sabit disk ve işlemci arasındaki bir bekleme salonudur. İhtiyaç duyulabilecek ve o an ihtiyaç duyulan veriler geçici bellekte kullanıma hazır halde bekletilir. Ram’deki veriler bilgisayar kapatıldığında tamamen silinir. Kalıcı bir veri depolaması yapılamaz.

Sabit Disk ya da Hard Disk

En çok bilinen parça sanıyorum ki bu parçadır. Bilgisayarımızdaki tüm verilerin depolandığı parçadır. Günümüzde iki farklı çeşidi bulunur. Manyetik diskli yapıdaki HDD ve sadece çip yapısında olan SSD. Manyetik diskli yapı, onlarca yıldır hayatımızda olan bir çeşididir her ne kadar yıllar boyunca geliştirilmiş olsa da günümüzdeki bilgisayarlar için oldukça yavaş kalmış bir parçadır. O yüzden SSD günümüzde daha da yaygınlaşmaya başlamış ve neredeyse her bilgisayarda yer almaya başlamıştır. Diğer donanımlara göre düşündüğümüzde manyetik yapılı hard disk en yavaş kalan parçalardan birisidir. Bu durumdan dolayı diğer donanımlar çok güçlü olsa da bilgisayarda manyetik bir hard diskin bulunması sistem performansını önemli ölçüde azaltabilmektedir.

Geleneksel manyetik sabit disk ve yenilikçi çip yapıdaki diskleri karşılaştırdığım yazılarıma buralardan ulaşabilirsiniz:
Gelişen donanım teknolojileri karşısında yavaşlayan HDD teknolojisi
SSD her bilgisayarda olması gereken parça mı?
SSD Artık mutlaka gereken bir parça!

Ekran ya da Grafik Kartı

Güçlü olanları genellikle oyun için kullanıldığından dolayı, çoğunlukla yukarıdaki fotoğraftaki gibi gösterişli tasarımlarla görmekteyiz. Ekran kartları iki çeşit olarak günümüzde karşımıza çıkıyor. Onboard ve harici ekran kartı olarak iki farklı türü bulunmakta. Ofis kullanımı için üretilen bilgisayarlarda harici olarak böyle bir kart bulunmuyor ve anakart üzerine tümleşik halde geliyor. Yoğun grafikli oyunları çalıştırabilir bir seviyede olmuyor. Gündelik işler, film izleme ya da çok basit oyunları oynama gibi işlemleri gerçekleştirebiliyor ancak daha güçlü harici ekran kartları yoğun grafikli oyunları çalıştırma konusunda yüksek başarı sergiliyorlar. Ekran kartının ne işe yaradığını düşündüğümüzde grafik içerikli program ve oyunları çalıştırmada işlemcinin üstesinden gelemediği grafik hesaplamalarını yaparak grafikli görüntüler üretmekte ve monitörümüze iletmektedir.

Güç Kaynağı yani Power Supply

Kasanın içindeki tüm parçalara güç sağlayan parçamız. Anakarttan, sabit disklere, dvd okuyuculara kadar her şeye güç sağlar. Bilgisayar kasamızda elektrik kablosunu taktığımız parçadır aslında. Masaüstü bilgisayarlarda farklı bir şekilde görülmez. Kasa içindeki parçalara güç sağlayacak tek parça power supply’dir.