Dosya uzantıları ne işe yarar, hangi programla açılır?

Bu yazımda çeşitli dosya uzantılarının hangi programlarla açılabileceğinin bir listesini oluşturacağım ve zamanla yeni dosya uzantıları buldukça bu yazıma ekleyeceğim.

Klavyenizde ctrl + f tuş kısayolunu kullanarak sayfa içinde arama yapabilirsiniz. Bu sayfayı telefondan ziyaret ediyorsanız tarayıcınızın “sayfada bul” özelliği ile arama yapabilirsiniz.

Dosya türleri karışık bir halde sıralanmıştır.

.doc: Office 2007’den daha eski olan Microsoft Office Word sürümlerinin açabildiği ve kaydettiği uzantıdır. Günümüzde open office ve tüm Word sürümleri ile açılabilir.

.docx: Bir metin belgesi uzantısıdır. Microsoft Office Word 2007 itibariyle tüm yeni sürümleri tarafından açılabilir. Çok eski olmayan Open Office sürümleri tarafından da açılabilir ve düzenlenebilir  durumdadır.

.rar: Sıkıştırılmış dosya uzantısıdır. Genellikle internetten indirilen dosyalar .rar olarak indirilir. Her türden dosya sıkıştırılabilir. Aynı anda farklı dosya türleri bir arada sıkıştırılarak tek bir sıkıştırılmış dosya haline getirilebilir. En popüler rar oluşturma ve rar açma programlarından biri olan Winrar kullanılarak içeriğine erişilebilir ve yeni .rar dosyaları oluşturulabilir.

.zip: Rar’a göre daha farklı bir sıkıştırılmış dosya uzantısıdır. 7-zip ve winrar programı ile oluşturulabilir ve içeriğindeki dosyalara erişebilir.

.avi: Video dosyası uzantısıdır. Genellikle film gibi uzun videolar için kullanılır. Temel olarak tüm video oynatıcı programlar tarafından oynatılabilir ancak oynatılmıyorsa codec paketi yüklenmesi gerekebilir.

.mkv: Video dosyası uzantısı olan mkv genel olarak filmler için kullanılmaktadır. Altyazı seçme ve ses dili seçme özelliğine imkan sunan bir dosya uzantısıdır. Media player classic ile çalıştırılabilir. Codec paketi gerektirebilir.

.htm ya da .html: Temel olarak metin belgesi olarak geçmektedir. Herhangi bir metin editörüyle düzenleme yapılabilir. Adobe Dreamweaver ile daha gelişmiş şekilde düzenleme yapabilmek mümkündür. Çalıştırmak için internet tarayıcısı gerekir. Tüm internet tarayıcıları ile çalıştırılabilir. Metin editörleri ile sadece kod hali görüntülenir.

.txt: Basit metin belgesi dosyasıdır. Tüm metin düzenleyiciler tarafından açılıp düzenlenebilir.

.exe: Windows işletim sistemleri için çalıştırılabilir uygulamalar .exe uzantısıyla karşımıza çıkmaktadır. Çalıştırmak için windows işletim sistemi yüklü bir ortamda çalıştırılması yeterlidir ancak zaman zaman programın doğru bir şekilde çalıştırılması için ek programlara ihtiyaç duyulabilir. Örneğin; direct X, .NET Framework paketleri gerekebilmektedir.

.dll: Genellikle windows işletim sistemlerinde kullanılan, işletim sistemi ve programların doğru bir şekilde çalışmasını sağlayan ek kütüphane dosyalarıdır. Düzenlemek pek mümkün olmadığı gibi sağlıklı da değildir. İçeriğine doğru şekilde erişmek için program bulunmamaktadır.

.jpg: Jpeg dosya biçimi günümüzde standartlaşmış bir hale gelen resim ve fotoğraf dosyasıdır. Günümüzde birçok fotoğraf makinesi jpg türünde fotoğraf kaydetmektedir. Tüm fotoğraf düzenleyiciler ve fotoğraf görüntüleyiciler tarafından jpg uzantısı sorunsuz bir şekilde açılabilmektedir.

.png: Yine jpg gibi fotoğraf ve resim dosyasıdır. Birçok fotoğraf düzenleyici ve fotoğraf görüntüleyiciler tarafından açılabilir ancak tüm fotoğraf düzenleyiciler tarafından desteklenmeyebilir. Fotoğraf ya da resimde şeffaf alan oluşturabilmeye imkan sağlar.

.mp3: Sıkıştırılmış bir ses dosyasıdır. Günümüzde müzik için kullanılmakta ve oldukça popüler bir konumdadır. Tüm ses oynatıcı program ve cihazlar tarafından sorunsuz bir şekilde çalıştırılabilir. Bazı versiyonları için ek codec paketleri gerektirebilir. Sıkıştırılmış bir formattır.

.mp4: Tam adıyla MPEG-4, ses dosyasına ek olarak hareketli görüntülerin de yer alabildiği en yaygın dosya uzantıları arasındadır. Birçok video oynatıcı ile kolayca çalıştırılabilir.

.wav: Genellikle ses kayıt cihazları ve ses kaydı yapan programlar tarafından oluşturulur. Sıkıştırma yapılmamış bir dosya uzantısıdır. Basit bir ses dosyasıdır. Ses dosyalarını çalıştırabilen birçok program tarafından çalıştırılabilir.

.midi: Polifonik ya da enstrümantal sesler üretebilmek için nota bilgileri içeren dosyalardır. Midi sentezleyici programlarla çalışabilir. Örnek olarak synthesia programı kullanılabilir. Midi sesler oluşturabilen cep telefonları tarafından çalıştırılabilir. Synthesia programı ile içeriğindeki nota bilgileri görüntülenebilmektedir. Cep telefonu ya da windows media player kullanılarak çalıştırıldığında sadece ses oluşturacaktır. Nota bilgilerine erişim mümkün olmayacaktır.

.aiff: Bir ses dosyası uzantısıdır. Çok yaygın olmadığı için her program tarafından çalıştırılamaz. Media player classic ve ek codec paketi gerektirmektedir. Apple tarafından geliştirilmiştir.

.wma:  MP3 uzantısına rakip olmak ve MP3’ün yerini alması için microsoft tarafından geliştirilen bir ses dosyası formatıdır ancak MP3 kadar başarılı olamamıştır. Windows işletim sistemlerinde yer alan windows media player ile çalıştırılabilir.

.aac: Bir ses dosyası türüdür. Çok yaygın olmadığı için her ses oynatıcı program tarafından çalıştırılamayabilir. Codec desteği ile media player classic ile çalıştırmak mümkündür.

.3gp: Günümüzdeki akıllı telefonlara nazaran daha eski telefonlarda yer alan bir kayıt formatıdır. Bu telefonlarda videolar bu formatla kayıt edilirdi. Günümüzde yaygın bir format değildir. Codec kullanarak media player classic’te çalıştırılabilir.

.mov: Apple tarafından geliştirilmiş bir video formatıdır. QuickTime uygulaması ile açılabilir ancak günümüzde codec desteği ile Windows media player, media player classic gibi programlarla da açılabilmektedir. iPhone, bazı cep telefonları ve bazı video kameralar mov formatında video kaydı yapmaktadır.

.swf: Adobe tarafından geliştirilmiş bir uzantıdır. Genellikle hareketli görüntüler ya da basit oyunlar içerir. İnternette yer alan sürümleri çalıştırmak için Shockwave Flash eklentisi gerekmektedir. Genellikle flash oyunlar bu uzantı ile çalışmaktadır. Bilgisayarda yer alan bir .swf dosyasını çalıştırmak için Shockwave eklentisi aktif olan bir internet tarayıcısını kullanmak gerekmektedir.

.pdf: Adobe tarafından geliştirilmiş bir belge, döküman saklama formatıdır. Adobe acrobat reader tarafından görüntülenebilir. Windows 8.1 ve Windows 10’da yer alan okuyucu uygulaması ile de bu dosyaları çalıştırmak mümkündür. Bu formattaki dosyaların içeriğinde yer alan belgeler genellikle düzenlenemez ve içeriğindeki yazılar kopyalanamaz.

.xls: Microsoft Office programları arasında yer alan tablolama, analiz gibi işlemlerin yapabildiği Excel programının uzantısıdır. Microsoft office excel programıyla açılıp düzenlenebileceği gibi open office programı kullanılarak da açılabilir.

.flac: Kayıpsız şekilde en yüksek kalitede ses dosyalarını, şarkıları saklamayı mümkün kılan bir dosya uzantısıdır. Birkaç dakikalık şarkı bile onlarca megabayt boyutunda yer kaplayabilir. Günümüzde birçok modern cep telefonu, tablet gibi cihazlarda çalıştırılabildiği gibi bilgisayarda media player classic kullanılarak codec desteği ile çalıştırılır.

.bin: Oyun, program dosyaları ya da bir cihazın yazılımını içeren dosya olabilir. Çok geniş bir alternatife sahip olduğu için her bin uzantılı dosyanın açılma şekli değişiklik gösterebilir. Elinizdeki bin dosyasının içerdiği veriye göre doğru programı bulmanız gerekecektir. Taşınabilir cihaz, modem veya farklı elektronik cihazların yazılımını içeren bin dosyaları için uygun olan programlar yer almaktadır. Ancak bu dosyaların düzenlendikten sonra ilgili cihazlarda kullanması cihazda geri döndürülemez hatalara yol açabilir. Cihaz yeniden güncelleme yapılamayacak şekilde hasar görebilir.

.iso: Bir işletim sistemi veya büyük oyunların kurulum dosyalarını içeren dosya uzantısıdır. Windows tarafından disk görüntüsü olarak görüntülenir. Dosya içeriğini görmek için winrar ya da daemon tools kullanılabilir.

.bat: Windows işletim sisteminde çalışabilen komut işlemleri dosyasıdır. Windows’un dos zamanından beri kullanılmakta olup günümüzde de varlığını sürdürebilmektedir. Çeşitli kurulum işlemleri, programların dos ortamında çalışabilmesi ya da oyun sunucularını çalıştırabilmek için kullanılabilir. Oluşturmak için yeni bir metin belgesi oluşturup .bat olarak çalıştırmak istediğimiz kodları yazıp kaydettikten sonra .txt olan uzantıyı .bat olarak değiştirmek yeterli olacaktır.

.ppt: Microsoft Office programları arasında yer alan PowerPoint isimli slayt oluşturma programının dosya uzantıları arasında yer alır. Open office programları tarafından da açılabilir, oluşturulabilir ve düzenlemesi yapılabilir.

.pptx: Office 2007 ve daha yeni sürümleri için Powerpoint kullanımında dosyanızı kaydettiğinizde bu dosya uzantısında kaydedilecektir. Bu dosyalar sadece Office 2007 ve daha yeni olan office programları arasında yer alan PowerPoint ile açılabilir. Bunun dışında yeni versiyon open office ile de açılabilmektedir.

.7z: Sıkıştırılmış dosyalar içeren dosya uzantıları arasında yer alır. Winrar, 7-zip gibi uygulamalarla açılabilir.

.psd: Adobe photoshop uygulamasının dosya uzantısıdır. Adobe photoshop uygulamasıyla düzenleme yapıldıktan sonra psd olarak kaydedilirse yeniden düzenleme yapmaya imkan tanır.

.prproj: Bir video düzenleme ve video kurgu programı olan Adobe premiere pro’nun proje dosyasıdır. Bu dosyalar yalnızca premiere pro ile açılabilir ve içeriğinde yer alan video projesinin düzenlenmesini sağlar. Videoyu farklı bilgisayarlarda çalıştırmak için premiere pro kullanılarak render alınması gerekir.

.cfg: Cfg dosyaları genellikle bir program veya bir oyunun yapılandırma ayarlarını içeren dosyalardır. Bu dosyalar farklı bir kodlamaya sahip olmadığı sürece not defteri uygulaması veya windows’ta yer alan wordpad ile açılıp düzenlenebilir. Farklı kodlama türüne sahip cfg dosyaları ise notepad++ isimli program ile açılabilmektedir.

.ino: Arduino isimli elektronik programlanabilir kartın windows programında kullanılabilecek proje dosyasıdır. Notepad++ gibi metin editörleri ile açılabilir ancak en verimli kullanım için Arduino programının kullanılması gerekir. ( Arduino Nedir? Ne İşe Yarar? )

.log: Bir cihaz veya bir uygulama üzerinde yapılan çeşitli işlemlerin kaydını tutan bir işlem geçmişi dosyasıdır. Herhangi bir metin editörü ile içeriğine ulaşılabilir.

Sizin merak ettiğiniz ve çalıştırmak istediğiniz uzantılar varsa yorum olarak eklediğinizde yazıma o uzantı hakkında bilgiler ekleyeceğim. Mutlu günler!